نخستين بار در سال 1820 ميلادي روزنامه لندن مورنينگ ( London Morning
) به تقليد از نقل پرسش و پاسخهاي دادگاههاي آن زمان ، كه چندي بود روزهاي يكشنبه در روزنامه هاي انگليس چاپ مي شد ، مطالب طنز آميزي را باعنوان دادگاه پليسي بواستريت منتشر كرد . اين مطالب آن چنان مورد استقبال خوانندگان قرار گرفت كه ظرف يكسال تيراژ اين روزنامه را سه برابر كرد . همزمان با ورود آگهي به مطبوعات ، مصاحبه نيز به شيوه اي تقريباً امروزي ، طي دهه 1830 به مطبوعات اروپا راه يافت . اولين مصاحبه خبري روز 16 آوريل 1836 در روزنامه نيويورك هرالد ( NewYork Herald
) به چاپ رسيد . مصاحبه گر يكي از روزنامه نگاران برجسته آن دوره و مصاحبه شونده فردي بود كه جسد مقتولي را كشف كرده بود .
يكسال پس از چاپ نخستين مصاحبه خبري در جهان بود كه كاغذ اخبار ميرزا صالح شيرازي به عنوان نخستين روزنامه ايراني منتشر شد . اينك 49 سال بود كه مطبوعات به عنوان ركن چهارم مشروطيت در غرب مطرح شده و حداقل زمينه اجتماعي آن به وجود آمده بود كه مطبوعات بتوانند نقش ناظر را بر عهده گيرند . در اين بين مصاحبه مي توانست ابزار مناسبي براي ايفاي اين نقش به حساب آيد . از سوي ديگردر غرب ، رقابت ميان مطبوعات براي دستيابي به مشتري بيشتر ، آغاز شده بود . يكسال قبل از اينكه روزنامه نيويورك هرالد دست به انتشار مصاحبه بزند تيراژه روزنامه
( Day )
رقيب آن به 19 هزارنسخه در روز رسيده بود . درواقع روزنامه نيويورك هرالد از بنيان گذاران روزنامه نگاري جديد است . انتشار گزارشهاي خبري ، نشر اخبار محرمانه و به اصطلاح داغ و استقرار خبرنگاران خود در كشورهاي مختلف جهان از ويژگي هاي فعاليت اين روزنامه بود . نتيجه اين فعاليتها آن شد كه تيــــراژ روزنامــــه نيويورك هرالد در سال 1839 به 33 هزار نسخه برسد . ( آلبر، 1363:92 )
داشتن ذوق و استعــــداد نويسندگي و نداشتن دشواري در انتخاب كلمات و ساختن جملات (فضاسازي به وسيله دوربين ) بايستي خبرنگار به وسيله صحبت اوليه ابتدا فضا سازي كند و گذشته اي را از مصاحبه شونده به تصوير كشد .
2-
آگاهي از بكار بردن درست كلمات در جاي خود توسط خبرنگار و درست و صحيح بيان كردن كلمات .
3-
تيزبيني و نكته سنجي ، مصاحبه گر بايد اين شرايط را دارا باشد تا بتواند فضا سازي كرده و از علائم غير كلامي به درستي استفاده كند .
4-
داشتن هوشي بيش از هوش متوسط
5-
توانايي جوشيدن با طبقات مختلف مردم
6-
دارا بودن صبر و حوصله زياد
7-
داشتن توانايي جسمي و رواني براي دوندگي هاي اضطراري
8-
داشتن قدرت تفكر سريع به خصوص در مواقع ضروري
9-
دارا بودن عشق و علاقه به كار روزنامه نگاري
10-
مؤمن بودن به رعايت اصول اخلاقي و داشتن تقواي لازم .
اگر افراد شناخته شده باشند ، بي شك به نوعي ، مطلبي درباره آنها در نشريات مختلف نوشته شده است . مفيدترين منبع براي تحقيق شما كتاب شرح حال آنهاست كه شما را با افراد ديگري آشنا خواهد كرد كه ممكن است بخواهيد با آنها مصاحبه كنيد . منابع مفيد براي يافتن جزييات ضروري درباره زندگي افراد مشهور، با استعداد و ثروتمند را مي توان در بخش مرجع كنابخانه ها يافت . قديمي ترين كتاب مرجع ، كتاب who is who
( كي ، كي است ؟ ) است . كتابهاي مرجع فراواني به شكل شرح حال درباره هنرمندان ، ورزشكاران و افراد حرفه اي ديگر وجود دارد كه كتابداران مي توانند در اين مورد به شما كمك كنند .
مصاحبه فردي يك به يك : مصاحبه كننده يك نفر و مصاحبه شونده نيز يك نفر است .
-
مصاحبه فردي يك به چند : مصاحبه كننده يك نفر و مصاحبه شوندگان بيش از يك نفر باشند ( مانند ميزگردهاي راديويي يا تلويزيوني و مطبوعاتي )
-
مصاحبه گروهي چند به يك : مصاحبه كنندگان بيش از يك نفر و مصاحبه شونده يك نفر ( اكثر مصاحبه هاي مطبوعاتي و راديو و تلويزيوني مسؤلان )
-
مصاحبه گــــروهي چند به چند : مصاحبه كنند گان بيش از يك نفر و مصاحبه شوندگان نيزبيش از يك نفر هستند ( مانند مصاحبه هاي مطبوعاتي ، راديو و تلويزيوني با اعضاي يك گروه نظامي ، سياسي و ... )
مصاحبه رو در رو ( بدون واسطه ) : مصاحبه گر يا مصاحبه گران با مصاحبه شونده يا مصاحبه شوندگان در مقابل يكديگر قرار گرفته ،ارتباطي چهره به چهره مي يابند .
-
مصاحبه با واسطه ( تلفن و ...) مصاحبه اي است كه به صورت چهره به چهره انجام نمي شود ، بلكه از طريق يك وسيله ارتباطي چون تلفن انجام مي شود .
3-
ازنظر محتوا
-
مصاحبه سطحي : مصاحبه اي است كه در آن موضوعات متعدد مورد گفت و گو قرار مي گيرد ، بي آنكه به عمق و ريشه مطالب پرداخته شود . ( درياچه اي به عمق چند سانتي متر )
-
مصاحبه عميق : در اين گونه مصاحبه ها موضوعي خاص مطرح ، ريشه يابي و جزييات آن شكافته مي شود . يك مصاحبه كاملا عميق در مقابل آن درياچه چند سانتي متري ، چاهي است با عمق چند متر .
-
مصاحبه يك موضوعي : مصاحبه اي است كه در آن تنها يك موضوع مطرح مي شود مانند مصاحبه هايي كه در آن نظر مردم كوچه و بازار درباره يك موضوع خاص جمع آوري مي شود .
-
مصاحبه چند موضوعي : مصاحبه اي است كه در آن چند موضوع مورد سؤال و جواب قرار مي گيرد .
مصاحبه هدايت شده ( يا مصاحبه بسته ) : مصاحبه اي است كه طي آن مصاحبه گر و مصاحبه شونده در محدوده اي بسته و از قبل توافق شده ، تنها درباره موضوعاتي مشخص به صحبت مي نشينند .
-
مصاحبه آزاد يا مصاحبه باز : مصاحبه اي است كه دست مصاحبه شونده باز است تا در مورد مسائل مختلف و دلخواه خود ، هرچه پيش آيد را عنوان كند .
5-
از نظر نقش مصاحبه كننده
-
مصاحبه به درخواست مصاحبه شونده : مصاحبه اي كه تصميم برگزاري آن از سوي مصاحبه شونده اتخاذ مي شود و مصاحبه گر آن را مي پذيرد .
-
مصاحبه به درخواست مصاحبه گر : مصاحبه اي است كه دعوت براي انجام آن از سوي مصاحبه گر مطرح مي شود .
مصاحبه بدون مطالعه قبلي : مصاحبه اي است كه مصاحبه گر به دليل محدوديت زمان يا دلايل ديگر نتوانسته است راجع به مصاحبه شونده و موضوع مصاحبه از پيش مطالعه و تحقيق كند .
-
مصاحبه با مطالعه قبلي : مصاحبه اي است كه در آن مصاحبه گر توانسته درباره مصاحبه شونده و موضوع مصاحبه از قبل مطالعه و تحقيق كند .
7-
از نظر وسيله نهايي ارسال پيام
-
مصاحبه براي انتشار از وسايل ارتباط جمعي نوشتاري : مصاحبه اي است كه حاصل آن بايد از طريق يك وسيله ارتباط جمعي نوشتاري مانند روزنامه ، مجله و ... منتشر شود .
-
مصاحبه براي انتشار از وسايل ارتباط جمعي شنيداري : مصاحبه اي است كه حاصل آن بايد از طريق يك وسيله ارتباط جمعي شنيداري مانند راديو پخش شود .
-
مصاحبه براي انتشار از وسايل ارتباط جمعي شنيداري و ديداري : مصاحبه اي است كه حاصل آن بايد از طريق وسيله ارتباط جمعي شنيداري و ديداري مانند تلويزيون پخش شود .
فرد به خاطر شخصيتش در جامعه معروف است ( بعد شهرت ) و كارها و گفته هايش ارزش ويژه دارد .
2-
فرد معروف نيست ولي عملي كه انجام داده يا مي دهد مورد توجه قرار گرفته است . مثلا اختراع يا اكتشافي كرده ، در جبهه جنگ شهامت ويژه اي از خود نشان داده و كارهايي از اين قبيل . در تهيه مصاحبه فردي بايد به نكات زير توجه كرد .
1-
بر عكس مصاحبه خبري كه توصيف محيط مصاحبه و حركات مصاحبه شونده ضروري نيست . در تنظيم مصاحبه فردي چه با افراد معروف و چه با افراد عادي اين كار ضروري مي باشد . مثلا اگر مصاحبه شونده در مصاحبه دايم از وضعيت افراد ناتوان و كم توان مالي در جامعه اظهار نگراني كند ، ولي در يك اتاق تجملي نشسته است كه مبل ها و وسايل گران قيمتي در آن وجود دارد ، توصيف مكان مصاحبه تضاد گفته هاي شخص را به خواننده نشان مي دهد
2-
ذكر تكيه كلام مصاحبه شونده با عبارت هايي كه او در مصاحبه زياد تكرار مي كند در مصاحبه خبري ضروري نيست، در حالي كه در مصاحبه فردي در اكثر موارد لازم است . زيرا اين گونه مصالب ويژگي هاي فردي شخص را نمايان مي كند . اما بايد توجه داشت كه بيان اين گونه مطالب نبايد موضوع اصلي مصاحبه را تحت الشعاع قرار دهد .
3-
به طور كلي در مصاحبه ، اشتباهات مصاحبه شونده را از لحاظ دستور زبان مي بايد تصحيح كرد . فراموش نشود كه در مصاحبه فردي ، هدف اصلي شناساندن طرز فكر ، عقيده يا نظر مصاحبه شونده است و در مصاحبه خبري ارائه اطلاعات جديد در مورد يك رويداد .
اگرچه يافتن افراد براي مصاحبه گروهي كار مشكلي نيست ، ولي بايد توجه داشت كه انتخاب افراد بايد با موضوع مصاحبه منطبق باشد . مثلا اگر موضوع مصاحبه در زمينه مسايل كارگري است ، مصاحبه شوندگان را بايد از ميان كارگران كارخانه هاي انتخاب كرد و نه مردم كوچه و خيابان .
[align=JUSTIFY][color=#ff1493]2-
[size=large]تعداد مصاحبه شوندگان اندازه معيني ندارد ، در اكثر موارد تعدادي بين ده تا بيست نفر كافي است ، ولي بايد توجه داشت كه اين گونه مصاحبه ها را هيچگاه نمي توان به عنوان يك تحقيق علمي تلقي كرد ، مگر تعداد و روش انتخاب افراد با اصول آمار