فاتحه (سوره)
نام سورهٔ فاتحه بقره
شمارهٔ کتابت: ۱
جزء : ۱
نزول
شمارهٔ نزول: ۵
محل نزول: مکه
اطلاعات آماری
تعداد آیات: ۷
تعداد کلمات: ۲۹
تعداد حروف: ۴۷
سوره فاتحه به خط نسخ متعلق به سده ۱۴ - ۱۵ میلادی
فاتحه یا فاتحة الکتاب نام نخستین سوره در کتاب قرآن است (گردآوری : انجمن ناجی) فاتحه از سورههای مکی است و از ۷ آیه تشکیل شده.[۱][۲][۳] برای این سوره بیش از ۲۰ نام گوناگون یاد شده که برخی از آنها عبارتاند از :[۴]
۱.سوره حمد: زیرا با کلمهٔ حمد شروع میشود و پیام اصلی و اولین آیهٔ آن درباره حمد یعنی پرستش خداست (گردآوری : انجمن ناجی)
۲.فاتحه: از ریشهٔ فتح آمده و به معنای آغازگر و گشایندهاست و به آن «فاتحة الکتاب» نیز میگویند.[۵]
۳.سبع المثانی: چون این سوره از ۷ آیه تشکیل شده و در هر نماز واجب و مستحب دو بار خوانده میشود آنراً سبع المثانی نیز میخوانند.
۴.امّالکتاب یا امّالقرآن: یعنی (مادر کتاب خدا) یا (مادر قرآن) این دو نامگذاری بدین جهت است که اوّلاً قرآن با این سوره شروع میشود و آغاز هر چیز را امّ آن مینامند. ثانیاً زیرا آن را اصل و عصارهٔ قرآن میدانند.
۵.کَنز: این سوره را با گنج مقایسه کردهاند. یا اینکه گنج قرآن است (گردآوری : انجمن ناجی)
محتویات [نهفتن]
۱ تفسیر سوره حمد
۲ متن سوره حمد
۳ حواشی سوره
۴ گوش دادن
تفسیر سوره حمد
سوره حمد نوشته میرعماد
﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ﴾
شروع میکنم با نام آن کسی که ادراکات از درک ذاتش حیرانند. آنکه دردها و کاستیهای آفریدگان را بیش از خودشان ادراک کرده، و خلایق با نزدیکی و توجه به او نقصها و دردهایشان به بهترین و کاملترین حالت برطرف میشود. یاری کنندهای که رحمتش بدون قید و شرط، دائمی است (گردآوری : انجمن ناجی)
﴿الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ﴾ پرستش برای پروردگار جهانیان است وبس
همه تحیرها و شگفتیهای لذت انگیز انسان از زیباییها، بزرگی و موزونی خلقت به ذاتی منتهی میشود که ادراکات از درک آن به نهایت تحیر خود رسیده، از ادراک تهی میشوند، ایجاد کننده و کمال بخشنده به تمامی آنچه که اسباب کسب علم و معرفتاند.
﴿الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ﴾ بخشندهٔ بخشایشگر است
کسی که قیامت را جهت تکامل بشر آفرید و اوست درک کننده دردها و نقصهای آدمی بیش از خودشان، که به بهترین و کاملترین حالت آن را بر طرف میکند. و آن از رحمت بیقید و شرط و دائمی حضرتش ناشی میشود.
﴿مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ﴾ روز زندگی از برای اوست
اوست قانون گذار و تعییین کنندهٔ حدود و سرنوشت انسان، در آن مقطع از زمان که تمامی اسرار نهان و نتیجهٔ اعمالش نمایان شده و بر حسب آنچه که باور داشتند از اعتقادات و دانستهها، شرایط جسمی و روحی، اقتصادی و فرهنگی و.... همچنین آنچه که میتوانستند بدانند یا بشنوند، برای ایشان تصمیمگیری شده و میانشان قضاوت خواهد شد.
﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾ تنها دربند توییم و از تو مدد میجوییم
خدایا من فقط و فقط در بند توام و به غیر تو مرا دلبستگی و وابستگی نیست و فقط از تو استعانت میجویم.
﴿اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ﴾ راهنماییمان کن به راه شکیبایی
پروردگارا، مارا برای وصال خود همراهی کن تا در وصال تو تمامیت وجودیمان شکوفا شود.
﴿صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ﴾ راه کسانی که به آنان ثروت (دارایی) دادهای و نه کسانی که بر آنان خشم گرفتی و نه گمراهان
راه کسانی که با گوارایی و آسانی به وصال تو رسیدهاند. نه کسانی که با پیروی از هواهای نفسانی خود، راه را برای خود سخت و دشوار کردهاند و نه در تاریکی فرورفتگان (گمراهان).[۶]
متن سوره حمد
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ ﴿۱﴾
ستايش خدايى را که پروردگار جهانيان (۲)
الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿۲﴾
رحمتگر مهربان (۳)
الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ ﴿۳﴾
[و] خداوند روز جزاست (۴)
مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ ﴿۴﴾
[بار الها] تنها تو را مىپرستيم و تنها از تو يارى میجوييم (۵)
إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ ﴿۵﴾
ما را به راه راست هدايت فرما (۶)
اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ ﴿۶﴾
راه آنان كه گرامىشان داشتهاى نه [راه] مغضوبان و نه [راه] گمراهان (۷)
حواشی سوره
از محمد پیامبر اسلام نقل شدهاست که بازخوانی فاتحه پادزهر نیش کژدم است (گردآوری : انجمن ناجی)[۷]
از محمد پیامبر اسلام نقل شده که:«سورهٔ حمد با ارزشترین ودیعه در گنجینههای عرش الهی است (گردآوری : انجمن ناجی)»[نیازمند منبع]
گوش دادن
محمد ایوب
عبدالرحمن السدیس
شهریار پرهیزگار
منابع
القرآن الکریم، سوره حمد
قرآن(نسخه تقریری حاج شیخ عباس مصباح زاده) - سازمان انتشارات جاویدان علمی(چاپ افست) - پنجم خرداد ماه ۱۳۳۷ خورشیدی. صفحه ۳.
پایگاه مرکز فرهنگ و معارف قرآن http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavar...eck&Rand=0
Set Cookies
|فصل=خلاصه تفسیر و ترجمه سوره حمد |کتاب=راز رشد آگاهی |نویسنده =محمد بابایی |ناشر =انتشارات راز توکل |چاپ=اول |شهر=مشهد |صفحه=۸۸-۸۵ |سال=۱۳۸۸
پرش به بالا ↑ صحیح بخاری ۶-۵۲۸
قبر، حالات قبر، نکیر و منکر صبر نمیکنند تا مراسم سوم و هفت و چهل میت تمام بشود. همان موقع که میت را در قبر میگذارند و هنوز مردم در بالای قبر ایستادهاند، نکیر و منکر می آیند. تعبیر روایت این بود که میت هنوز صدای پای تشییع کنندهها را میشنود که نکیر و منکر میآیند. در چنین موقعیت حساسی میت کمک میخواهد. حالا چه چیزی به درد آنها میخورد؟
گاهی ما میبینیم که بعد فوت فردی، آنچنان افراد خانواده درگیر کارها هستند که از اصل غافل شدهاند. از چیزهایی که امواتشان در هنگام ورود به برزخ نیاز دارند غافل شدهاند. شخص مرده هر لحظه چشم به راه است (گردآوری : انجمن ناجی) اموات فریادهایی دارند ولی گوش افراد عادی آنها را نمیشنود.
پیامبر فرمود : هر کدام از اموات با صدای محزون و گریه به خانوادههایشان فریاد میزنند : به ما رحم بکنید خدا به شما رحم بکند. اینهایی که این جوری فریاد میزنند برادران دینی شما بودند، به آنها کمک بدهید و یاد آنها باشید.
قبر، حالات قبر، نکیر و منکر صبر نمیکنند تا مراسم سوم و هفت و چهل میت تمام بشود. همان موقع که میت را در قبر میگذارند و هنوز مردم در بالای قبر ایستادهاند، نکیر و منکر می آیند. تعبیر روایت این بود که میت هنوز صدای پای تشییع کنندهها را میشنود که نکیر و منکر میآیند. در چنین موقعیت حساسی میت کمک میخواهد. حالا چه چیزی به درد آنها میخورد؟
پنج چیز به درد اموات میخورد:
1- اینکه بعد از دفن میت تلقین بعد از دفن را بگویند و مدتی سر قبر بنشینند. البته تلقین قبل از دفن هم داریم که میخوانند.
وقتی تلقین بعد از دفن خوانده میشود نکیر و منکر میگویند که حجت و دلیلش را به او گفتند، پس برویم. ببینید یک تلقین بالای قبر چقدر اثر دارد. انسان نباید فقط گریه کند البته گریه تخلیه است ولی گریه به درد میت نمیخورد. گریه بر امام حسین (علیه السلام) و ائمه از باب دیگری است (گردآوری : انجمن ناجی) پساولین هدیه ای که میتوانند به شخص متوفا بدهند بعد از دفن خواندن تلقین و نشستن و قرآن خواندن است (گردآوری : انجمن ناجی)
2- دومین کاری که باید انجام بدهند این است که بدهیهای میت را بپردازند چه بدهیهای مالی و غیر مالی. حج هم بدهی مالی و هم غیر مالی است (گردآوری : انجمن ناجی) پس بدهیهای میت را شروع به انجام دادن بکنند و پرداخت کنند یا خودشان این کار را بکنند یا اجیر بگیرند. برای میت ثانیهها خیلی سخت میگذرد.
3- سومین هدیه مستحبات است (گردآوری : انجمن ناجی)
شب اول قبر اولین شبی است که فرد از دنیا میرود. قبر خاکی مورد نظر نیست. ممکن است که فرد بیست سال در بیایانی باشد یا حفرهی خاکی پیدا نکند. حکم فقهی داریم که اگر کسی را بعد از چند سال دفن کردند، نماز شب اول قبر را برایش بخوانند. نکیر و منکر هم شب اول قبر میآیند. ما روح سرگردان نداریم
نیکی به پدر و مادر بعد از مرگ
از پیامبر پرسیدند که نیکی به والدین بعد از مرگ چیست؟ پیامبر فرمود : برایشان دعا بکند، طلب مغفرت برای آنها بکند، عهد و وصیت میت را انجام بدهد، صله رحم با خویشاوندان آنها بکند. یعنی با از دنیا رفتن کسی ارتباط فامیلی قطع نشود، اگر آنها دوستی داشتند به دوست آنها هم رسیدگی بکن.
4- چهارمین هدیه این است که انسان طوری رفتار کند که برای پدر و مادر خدا بیامرزی بخرد. روایت داریم که از گناهان کبیره است که بچهها کاری بکنند که برای پدر و مادر نفرین بخرند.
5- پنجمین هدیه سر زدن به قبور آنها است (گردآوری : انجمن ناجی) وقتی اموات تازه فوت کردهاند بیشتر به هدیهها نیاز دارند مثل شب اول قبر که بیشتر به هدیه نیاز دارند.
وقتی میت میبیند که کسانی سر قبر او میآیند بسیار خوشحال میشود. این خوشحالی از اُنسی است که با دوستان و آشنایان میگیرد و یک خوشحالی از دعایی است که سر قبر میکنند.
بهترین زمان برای زیارت اموات
بهترین زمان زیارت اموات عصر پنجشنبه است که پیامبر فرموده است (گردآوری : انجمن ناجی) شاید بهتر از آن صبح جمعه بین الطلوعین باشد.
بر سر قبر میت رفتن برای میت
از امام صادق(علیه السلام) سؤال شد که اگر شخص سر قبر کسی برود، آیا او به درد آن شخص میخورد؟ امام فرمود : بله این مثل هدیه ای است که به زندهها میدهید و او را کاملاً خوشحال میکنید.
یکی از نزدیکان رجبعلی خیاط میگفت: ما با ایشان به قبرستان ابنبابویه رفته بودیم و قبر مادر من هم آنجا دفن بود. من سر قبر مادرم نرفتم. سر چند تا قبر فاتحه خواندیم. وقتی میخواستیم از قبرستان بیرون بیاییم، ایشان گفتند که مادر شما اینجا دفن است؟ گفتم: بله. گفت مادر شما در عالم برزخ داشت از شما گله میکرد. برگشتیم و سر قبر مادرم رفتیم.
کسی که از دنیا رفته است رابطهاش قطع نشده است و هوشیارتر شده است (گردآوری : انجمن ناجی) ما نباید نظام آخرت را با دنیا قاطی کرد. گاهی تاج گلهای آنچنانی بر سر قبرها میآورند. این به کار میت نمیآید، عمل صالح به کار میت میآید.
اگر کار خیری که میکنیم، به تعدادی از اموات هدیه کنیم آیا از ثواب آن کم میشود؟
خیر. اگر شما یک صلوات به کل اموات مؤمنین و مؤمنات هدیه کنید به خاطر کار ارزشمندی که شما کردید و همه را در نظر گرفتید و بخل نورزیدید، خدا ثوابش را به همه میدهد و از هیچ کس هم ثوابی کم نمیشود.
قبر، حالات قبر، نکیر و منکر صبر نمیکنند تا مراسم سوم و هفت و چهل میت تمام بشود. همان موقع که میت را در قبر میگذارند و هنوز مردم در بالای قبر ایستادهاند، نکیر و منکر می آیند. تعبیر روایت این بود که میت هنوز صدای پای تشییع کنندهها را میشنود که نکیر و منکر میآیند
پیامبر فرمود : وقتی انسان آیت الکرسی را بخواند و ثوابش را برای همهی اهل قبور مومنین و مؤمنات بفرستد خدا ثواب را به هر کدام از اموات میدهد.
فردی از امام صادق (علیه السلام) پرسید که من یک حج انجام دادهام. آیا من میتوانم پدر و مادرم را که از دنیا رفتهاند در ثواب این حج شریک کنم؟ امام فرمود : بله. البته همه را میتواند در اعمال مستحب شریک کرد. اگر شما یک عمل واجب برای کسی انجام میدهی مثلاً برای فردی نماز بجا میآورید این برای خود میت است (گردآوری : انجمن ناجی) وقتی ما میخواهیم ثواب مخصوصی مثلاً به پدرمان برسد، این ثواب میرسد و از کرم خدا چیزی کم نمیشود. یک اتفاق خوبی برای خود اهدا کننده میافتد و هدیه های نابی گیر خودش میآید.
آیا هدیههایی که ما برای اموات میفرستیم فوراً به آنها میرسد؟
بله. این هدیهها همان موقع به اموات میرسد. پیامبر فرمود: ساعتی سختتر از عالم قبر نیست. رحم کنید به صدقه. اگر صدقه برای او نداشتید دو رکعت نماز بخوانید. اگر این کار را کردید همان لحظه خدا هزار فرشته به سمت قبر میفرستد با هر فرشته ای یک لباس بهشتی برای میت هدیه میبرند و قبرش قیامت وسعت پیدا میکند.
شب اول قبر چه موقعی است؟
شب اول قبر اولین شبی است که فرد از دنیا میرود. قبر خاکی مورد نظر نیست. ممکن است که فرد بیست سال در بیایانی باشد یا حفرهی خاکی پیدا نکند. حکم فقهی داریم که اگر کسی را بعد از چند سال دفن کردند، نماز شب اول قبر را برایش بخوانند. نکیر و منکر هم شب اول قبر میآیند. ما روح سرگردان نداریم.
ان شاء الله خدا همهی ما را در این عوالم در پناه امیرالمؤمنین و اولادش حفظ کند.